قبل از اختراع رسمي ورزش بسكتبال ، ورزشهايي بوده اند كه شباهت زيادي به بسكتبال داشته اند. در قرن دهم قبل از ميلاد ، نوعي بازي به نام ’’پوك-تا-پوك‘‘ در قبايل اولمك مكزيك رواج داشت كه در آن از حلقه و توپي شبيه بازي بسكتبال امروزي استفاده مي شد. ’’پوك-تا-پوك‘‘ بعنوان يك جشن مذهبي شناخته مي شد. توپ بازي ، از برگ و ساقه گياهان مقدس ساخته شده بود و حفره هايي به منزله سبد وجود داشت و در اطراف زمين ، مجسمه خدايان آن زمان تعبيه شده بود.
در قرن شانزدهم نوعي بازي شبيه به بسكتبال به نام ’’اولاماليتزلي‘‘ در ميان آزتكهاي مكزيك رايج بود. در اين بازي ، بازيكنان تلاش مي كردند توپ لاستيكي توپري را وارد يك حلقه سنگي نمايند و بازيكن برنده مي توانست تمام لباسهاي تماشاچيان را تصاحب كند و كاپيتان تيم مغلوب اعدام مي گرديد.
در سال 1891 ميلادي (1270 هجري شمسي) يك آموزگار ورزش بسكتبال را ابداع كرد. اين استاد ورزش ، آقاي دكتر ’’جيمز نيسميت‘‘ از ايالت ماساچوست آمريكا بود. او براي نخستين بار ، ورزش بسكتبال را در استاديوم ’’اسپرينگ فيلد‘‘ به نمايش درآورد. چون در فصول سرما برنامه اي براي آماده نگهداشتن بازيكنان رشته هاي بيسبال و فوتبال آمريكايي وجود نداشت ، نياز به يك ورزش سالني كه بتواند با حداقل امكانات و كمترين خطر ، بدن بازيكنان اين دو رشته را درفرم دلخواه نگه دارد ، جيمز نيسميت را به ابداع اين رشته ورزشي واداشت. در ابتدا بجاي حلقه از سبدهاي مخصوص ميوه استفاده مي شد كه شباهت زيادي به زنبيل داشتند. علت نامگذاري ’’BASKET BALL‘‘ نيز از همين جاست. چون ته سبدها بسته بود ، هربار كه توپ وارد سبد مي شد با استفاده از نردبان توپ را كه در واقع لاستيك داخلي توپ فوتبال بود ، از سبد خارج مي كردند. بعدها شكل سبد و توپ تكامل يافت و به شكل كنوني درآمد. در ابتدا بعد از هربار گل شدن ، توپ از نيمه زمين به جريان مي افتاد. امروز بخاطر صرفه جويي در وقت ، بازي از زير سبد ادامه مي يابد. در ابتدا تعداد بازيكنان هر تيم نامحدود بود. بعدها هر تيم مي توانست از 3 تا 40 نفر بازيكن تشكيل شود. بعد از مدتي ، تعداد بازيكنان هر تيم به 9 نفر و سپس 7 نفر و بالاخره در سال 1897 به 5 نفر رسيد. در هنگام خطا ، هركدام از بازيكنان مي توانستند پرتاب آزاد را انجام دهند. اما امروزه هر بازيكن ، تنها مي تواند از پرتاب آزاد مربوط به خود استفاده نمايد.